Darowizna udziałów w spółce z o.o. nie taka łatwa jak się wydaje

Przekazanie darowizny nie jest czymś szczególnie skomplikowanym. W przypadku darowizny udziałów w sp. z o.o. należy natomiast zwrócić uwagę na pewien prawny haczyk, o którym przeczytacie poniżej!

Zasady darowizny

Darowizna dla swej skuteczności wymaga formy aktu notarialnego. To podstawowa reguła, która wynika z Kodeksu Cywilnego.

Od tej reguły jest jednak wyjątek, który polega na tym, że forma aktu notarialnego nie jest wymagana, jeżeli to co ma być darowane (przedmiot darowizny) zostało już przekazane obdarowanemu.

Swoboda zbycia udziałów w spółce z o.o.

Każdy wspólnik może dowolnie rozporządzać swoimi udziałami. Zbycie oznacza przeniesienie własności udziałów z jednego podmiotu na drugi.

Zbycie może mieć natomiast miejsce w różny sposób np. w formie sprzedaży, zamiany czy darowizny.

Oznacza to, że darowizna udziałów w sp. z o.o. jest jak najbardziej możliwa.

Ograniczenia co do zbycia udziałów może natomiast przewidywać umowa spółki wskazując chociażby, że zbycie udziałów wymaga zgody pozostałych wspólników.

Forma zbycia udziałów w spółce z o.o. 

Zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowych (KSH) zbycie udziałów w sp. z o.o. powinno nastąpić "w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi".

Nie należy mylić tego z formą "aktu notarialnego". To dwie różne metody.

Forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi zwana jest też skrótowo notarialnym poświadczeniem podpisu.

Polega ona na tym, że notariusz potwierdza tożsamość osoby podpisującej się na umowie, umieszczając stosowną adnotację za umową. Notariusz musi po prostu zweryfikować, czy osoba podpisująca się pod dokumentem jest rzeczywiście tą osobą, która została wskazana w umowie.

Forma darowizny

Tak jak wspomniano na początku - darowizna jakiejś rzeczy powinna być przeprowadzona w formie aktu notarialnego. Jeśli aktu notarialnego nie ma, to umowa jest ważna w momencie dokonania darowizny, np. w momencie przekazania darowanego konia, któremu nie patrzy się w zęby, wręczenia prezentu itp.

I w tym punkcie sprawa się komplikuje jeżeli chodzi o darowiznę udziałów w sp. z o.o.

Z jednej strony darowizna wymaga formy aktu notarialnego, chyba że rzecz została wydana (tak mówi Kodeks Cywilny).

Z drugiej strony zbycie udziałów wymaga formy notarialnie poświadczonych podpisów (tak stanowi Kodeks Spółek Handlowych).

W przypadku udziałów problem sprowadza się do tego, że nie mają one formy materialnej. Udziały nie są wydrukowane na papierze, w związku z czym pojawia się pytanie, czy do zbycia udziałów wystarczająca jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi, skoro przepisy Kodeksu Cywilnego mówią o formie aktu notarialnego.

Różnice te powodują rozbieżności w doktrynie i praktyce.

Prawidłowa forma darowizny udziałów w spółce z o.o.?

W naszej ocenie do zbycia udziałów w spółce z o.o. w drodze darowizny wystarczy umowa z podpisami notarialnie poświadczonymi (prostsza i tańsza forma).

Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych należałoby potraktować jako mające pierwszeństwo przed przepisami Kodeksu Cywilnego. Są bowiem przepisami szczególnymi.

Żeby jednak uniknąć wszelkich wątpliwości i rozstrzygnąć tę kwestię, zaleca się, by do umowy darowizny wpisać datę przeniesienia udziałów. Wyeliminujemy obawy co do tego, kiedy faktycznie doszło do darowania udziałów i będziemy wiedzieć od kiedy obdarowany został wspólnikiem spółki.

Darowizna udziałów w spółce z o.o. a podatek

Nabywca udziałów zazwyczaj musi też zapłacić podatek od darowizn. Ważne jest tutaj słowo “zazwyczaj”, ponieważ niekiedy nasza darowizna będzie zwolniona od podatku np. wtedy, gdy udziały darujemy swojemu dziecku (tzw. 0 grupa podatkowa).

Sposób płatności podatku także będzie różny w zależności od formy darowizny.

Gdy darowizny dokonujemy w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi - nabywca sam musi wyliczyć i opłacić podatek.

W przypadku gdy darowizna ma formę aktu notarialnego - wszystko wylicza notariusz i to on pobiera i płaci od nas podatek.

Ewentualne ograniczenia w zbyciu udziałów w spółce z o.o.

Umowa spółki może uzależnić możliwość zbycia udziałów np. od zgody spółki.

Jeśli umowa spółki nie zawiera żadnych szczególnych ograniczeń, to przyjmuje się, że taką zgodę wydaje zarząd. Zgoda powinna mieć formę pisemną. Umowa spółki może przewidywać surowsze warunki udzielenia zgody, więc warto zapoznać się z tym dokumentem przed dokonaniem darowizny.

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

Oprócz zgody na zbycie udziałów należy jeszcze zwrócić uwagę na następujące kwestie:

zawiadomienie spółki - o darowiźnie udziałów trzeba zawiadomić spółkę i przedstawić dowód przejścia udziału, np. kserokopię umowy darowizny 
zaktualizować księgę udziałów spółki
zgłosić wspólnika do KRS - nowego wspólnika należy ujawnić w KRS, chyba że w wyniku darowizny nabywca posiada łącznie mniej niż 10% wszystkich udziałów (wtedy nie trzeba wysyłać wniosku do KRS).
zgłosić wspólnika do CRBR (Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych) - jeśli nowy wspólnik posiada więcej niż 25% wszystkich udziałów, to należy zaktualizować dane spółki z o.o. w CRBR.

O CRBR możecie przeczytać w jednym z poprzednich wpisów.

Masz pytania lub potrzebujesz wsparcia w temacie darowizny udziałów?  A może potrzebujesz pomocy w innej sprawie? Napisz do nas.

_ _

Podstawa prawna:
- art. 180 § 1 Kodeksu spółek handlowych;
- art. 182 § 1-3 Kodeksu spółek handlowych;
- art. 187 § 1 Kodeksu spółek handlowych;
- art. 188 § 1 Kodeksu spółek handlowych;
- art. 890 Kodeksu cywilnego;
- art. 1 ust. 1 pkt 2) ustawy o podatku od spadków i darowizn;
- art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn;
- art. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn;
- art.17a ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn;
- art. 38 pkt 8) lit. c) ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.