Ugoda sądowa i pozasądowa - jakie są różnice?

Czym jest ugoda i kiedy warto o niej pomyśleć?

Dla lepszego zobrazowania tematu ugody posłużmy się przykładem.
Przyjmijmy, że przedsiębiorca próbuje odzyskać pieniądze od swojego klienta, który nie zapłacił wynagrodzenia za wykonane prace remontowe. Gdy przyszło do zapłaty, inwestor postanowił odmówić zapłaty powołując się na rzekomo nieprawidłowo wykonane roboty budowlane.

Finalnie sprawa trafiła do sądu na skutek wniesionego przez przedsiębiorcę pozwu.

Osoba próbująca odzyskać pieniądze ma sporo argumentów przemawiających za zapłatą pełnej kwoty wynagrodzenia z uwagi na wykonaną pracę. Klient też może mieć coś do powiedzenia, gdy przykładowo zgłaszał swoje zastrzeżenia w trakcie prac a koszty materiałów nie były dokumentowane.

Sąd rozpatrując sprawę może stwierdzić, że przedsiębiorcy należy się cała kwota. Badając sprawę sąd może też dojść do przekonania, że prace nie były tak prawidłowe jak sugeruje przedsiębiorca a wydany wyrok może skończyć się tym, że klient zobowiązany zostanie do zapłaty jedynie części dochodzonej kwoty (np. 60%) a pozostałe żądanie zostanie oddalone (40%).

Końcowy wyrok może być trudny do przewidzenia a strony nie zawsze są pewne rozstrzygnięcia sprawy na swoją korzyść.

Klient, który zobaczył pismo z sądu mógł przestraszyć się przegranej i zaproponował przedsiębiorcy zawarcie ugody celem zakończenia sprawy. Tak samo przedsiębiorca niepewny swojej wygranej mógł zdecydował się na zaproponowanie ugody.

Co w takiej sytuacji może zrobić przedsiębiorca?
Mamy dwie podstawowe opcje:
1) odmawiamy podpisania ugody wierząc w to, że sąd przyzna nam 100% ustalonego wynagrodzenia
2) liczymy się z tym, że możemy sprawę przegrać (częściowo lub w całości) dlatego chcemy zawrzeć ugodę i jak najszybciej zakończyć sprawę.

Decydując się na ugodę, która jest pewnym kompromisem powinniśmy liczyć się z tym, że każda ze stron będzie musiała z czegoś zrezygnować. Finalnie może się okazać że przedsiębiorca otrzyma jedynie 75% pierwotnego wynagrodzeni.

Jaką ugodę zawrzeć czyli ugoda sądowa i pozasądowa

Ugodę można zawrzeć na dwa sposoby. Pozasądowo i w ramach sprawy sądowej (tzw. ugoda sądowa). Będąc przedsiębiorcą z omówionego przykładu co do zasady powinniśmy dążyć do zawarcia ugody przed sądem. Taka ugoda jest dla nas bezpieczniejsza i zagwarantuje większą szanse na odzyskanie pieniędzy.

Minusem takiego rozwiązania, które także należy wziąć pod uwagę jest to, że niekiedy może minąc sporo czasu zanim dojdzie do zawarcia ugody sądowej (np. wtedy gdy pierwszy wolny termin rozprawy będzie dostępny dopiero za kilka miesięcy).

Jeżeli nie chcemy czekać i mamy przekonanie, że druga strona jednak zapłaci umówioną część wynagrodzenia to można rozważyć zawarcie ugody poza sądem. Taka ugoda jest oczywiście lepsza niż brak ugody natomiast z pewnością jest mniej bezpieczna od tej sądowej. W celu ograniczenia ryzyka można pomyśleć o ugodzie zawartej przed notariuszem albo w formie, która da nam dodatkowe zabezpieczenia.

Co powinna zawierać ugoda?

Zawierając ugodę powinno się pamiętać o jej istotnych elementach takich jak:
- oznaczenie stron ugody (czyli kto zawiera ugodę i kto jest jej stroną);
- określenie przedmiotu ugody (jakie wynagrodzenie ma być zapłacone i za co);
- w jaki sposób ma być dokonana zapłata (jednorazowo czy w ratach);
- termin wykonania ugody (do kiedy pieniądze mają być wpłacone);
- kwestie dotyczące kosztów procesu (jeżeli sprawa toczyła się przed sądem a strony poniosły już koszty tego postępowania sądowego takie jak opłata od pozwu czy wynagrodzenie pełnomocnika);
- inne postanowienia, które strony uznają za istotne. 

Co się stanie, jeśli ugoda zostanie zawarta przed sądem?

Ugoda sądowa niejako zastępuje wyrok sądowy.
Jeśli ugoda obejmuje całe żądanie, sprawa się kończy i sąd umarza postępowanie.
Taka ugoda stanowić będzie albo fragment protokołu rozprawy albo zamieszczona zostanie w odrębnym dokumencie (część protokołu) i potwierdzona zostanie podpisami stron.

Co możemy zrobić z zawartą ugodą sądową?

W przypadku, gdy pomimo zawartej ugody sądowej, druga strona nie wywiąże się z jej warunków (np. nie zapłaci umówionego w ugodzie wynagrodzenia), strona która dochodzi swoich praw może złożyć do sądu wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na tę ugodę. Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności jest ze swej istoty dość proste i nie powinno potrwać zbyt długo. Po nadaniu klauzuli wykonalności można skierować sprawę bezpośrednio do egzekucji. Oznacza to, że można przekazać sprawę do komornika, który wyegzekwuje wynagrodzenie określone w ugodzie.

Co możemy zrobić z ugodą pozasądową?

Ugoda zawarta poza sądem także ma swoje zalety. Ze swej istoty stanowi uznanie długu.
Posiadając taką ugodę łatwiej jest otrzymać udowodnić przed sądem, że należy nam się np. umówione w ugodzie wynagrodzenie.

Czy każda ugoda daje nam możliwość szybkiego wyegzekwowania należności?

Tak jak wskazano wyżej, jeśli ugodę zawarto przed złożeniem pozwu do sądu albo zawartą ją poza udziałem sądu, ugoda taka nie zastępuje wyroku i nie daje prawa do rozpoczęcia egzekucji.

Czy w każdej sytuacji można zawrzeć ugodę?

Nie zawsze jest to możliwe. Ugody nie można zawrzeć, gdy jest ona:
- niezgodna z prawem, lub
- niezgodna z zasadami współżycia społecznego, albo
- zmierza do obejścia prawa 

Ugody nie można zawrzeć także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz gdy dotyczy praw niezbywalnych (np. praw osobistych takich jak prawo do alimentów) czy w sprawach o uznanie postanowień wzorca za niedozwolone.

W jakich sytuacjach i w jakiej formie zawiera się jeszcze ugodę?

Ugodą można zawrzeć także:
- w ramach mediacji (sami poszliśmy do mediatora lub sprawy została skierowana do mediacji przez sąd)
- przed notariuszem zabezpieczając odpowiednio warunki spłaty
- korzystając z tzw. zawezwania do próby ugodowej 

_ _

Podstawa prawna:
art. 104, art. 183(13), art. 184, art. 223 § 1, art. 355, art. 477(12) Kodeksu postępowania cywilnego
art. 917 Kodeksu cywilnego

Potrzebujesz pomocy prawnej w przygotowaniu umowy albo ugody? Napisz. Znajdziemy rozwiązanie